สวนสมุนไพร: ทำบัญชีครัวเรือน-เศรษฐกิจพอเพียง ภูมิคุ้มกันการเงินช่วงโควิด

     สถานการณ์โควิด-19 ในจังหวัดสมุทรสาคร มีการสั่งปิดตลาดค้าขายอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ป้ามณฑา ไม่สามารถนำผลิตภัณฑ์ไปจำหน่ายได้เหมือนก่อน รวมทั้งการงดเว้นการรวมกลุ่ม และจำกัดกิจกรรม กิจการบางประเภท ทำให้สปาตุ่มไม่มีใครเข้ามาใช้บริการ รายได้ที่เคยมีเข้ามาอย่างต่อเนื่องต้องหดหายลงซึ่งเหมือนกับผู้คนจำนวนมากในสังคมที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19 แต่ด้วยความที่ ป้ามณฑา ใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงและการทำบัญชีครัวเรือน เป็นแนวทางในการดำรงชีวิตมาอย่างต่อเนื่อง จึงเปรียบเหมือนมีเกราะป้องกันตัวในยามเกิดวิกฤติ

     “ช่วงวิกฤติโควิด-19 อาจทำให้เราขาดรายได้ แต่หากเราปรับตัวรู้จักกิน รู้จักใช้ หันมาทบทวนรายรับรายจ่ายให้เหมาะสม และเห็นคุณค่าในสิ่งของรอบตัว รู้จักใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เชื่อว่าจะเป็นช่องทางที่ทำให้เราผ่านวิกฤติครั้งนี้ไปได้”

  ปัญหาหรือที่ส่งผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19  

     เนื่องจากป้าดำรงชีวิตโดยการนำปลูกสมุนไพร นำสมุนไพรที่ปลูกมาแปรรูปจำหน่ายที่สวน ตลาดนัด ตลาดน้ำ หรือออกขายตามงานต่างๆ แต่เมื่อเกิดสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19  ส่งผลให้คนระมัดระวังการใช้ชีวิตมากขึ้น ลดการออกนอกบ้าน ลดการไปตามสถานที่ต่างๆ เพื่อป้องกันตนเองจากการแพร่ระบาด ทำให้รายรับที่เคยได้รับ ลดน้อยลง ต้องปรับเปลี่ยนวิถีการดำรงชีวิต เช่นการทำกับข้าว 1 มื้อ ต้องใช้ทุกส่วนของวัตถุดิบให้เกิดประโยชน์สูงสุด

     ช่วงแรกที่โควิด-19 ระบาด ป้าได้รับผลกระทบมาก เพราะการจำหน่ายสินค้าทางออนไลน์ ลูกค้าไม่กล้าสั่ง ไม่กล้ารับ  ไปรษณีย์ ไม่กล้าส่ง เนื่องจากสมุทรสาครเป็นพื้นที่ควบคุมสูงสุด สีแดงเข้ม กลัวเชื้อโควิดปนเปื้อนไปกับสินค้าหรือกล่องบรรจุ งานหรือกิจกรรมต่างๆ งดจัดกิจกรรม

  การแก้ไขปัญหาจากผลกระทบโควิด-19  

 ▪ ความพอประมาณ :  ธุรกิจต้องมีความพอประมาณ คือ ความพอดีต่อความจำเป็นที่ไม่น้อยเกินไป และไม่มากเกินไป ลงทุนแบบพอประมาณเหมาะตามความจำเป็น

     แรกเริ่มในการจัดตั้งศูนย์เรียนรู้ฯ ใช้บ้านพักอาศัยของตนเอง เนื้อที่ 180 ตารางวา เป็นสถานที่ดำเนินงาน เริ่มจากการทำการเกษตรแบบผสมผสานท่ามกลางดินเค็ม จากแนวคิด “เริ่มจากสิ่งที่ตนเองมี” จากการปลูกพืชไว้ทานเองในครัวเรือน ปลูกพืชสมุนไพรเพื่อใช้รักษาโรค เช่นรางจืด ฟ้าทะลายโจร มะขามแขก มะขามป้อม มะตูม ใบเตย หญ้านาง ฝาก ตะไคร้หอม ว่านหางจระเข้ เพชรสังฆาต เป็นต้น ปลูกผัก ทำเกษตรอินทรีย์ เลี้ยงเป็ดเลี้ยงไก่ไว้กินไข่ ทำบัญชีรับจ่าย คัดแยกขยะ จนปลดหนี้สินทั้งหมดได้

▪ ความมีเหตุมีผล : ธุรกิจต้องมีเหตุผล ความมีเหตุผล คือการตัดสินใจที่ต้องเป็นไปตามความถูกต้อง คำนึงถึงผลที่จะตามมาอย่างรอบคอบ

     ได้นำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มาใช้ในการดำรงชีวิตเริ่มจากการปลูกพืชผักสวนครัว ไม้ผล สมุนไพร เพาะเห็ด ทำปุ๋ยหมัก คัดแยกขยะ โดยใช้กระบวนการแปรรูปสมุนไพรภายใต้ 7R เพื่อสิ่งแวดล้อม ทำให้มีอาหารพอเพียงสำหรับการบริโภคในครัวเรือน รวมทั้งสามารถแบ่งปันให้กับเพื่อนบ้านในละแวกใกล้เคียง ตลอดจนเป็นวิทยากรในการถ่ายทอด อบรม ให้ความรู้การดำเนินชีวิตภายใต้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงให้แก่ ส่วนราชการ ภาคเอกชน สถานศึกษา และประชาชนผู้สนใจที่จะน้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการดำเนินชีวิต

 ▪ ความมีภูมิคุ้มกันที่ดี : ธุรกิจต้องมีภูมิคุ้มกัน : ภูมิคุ้มกัน คือการเตรียมตัวให้พร้อมที่จะรับการเปลี่ยนแปลงโดยการทำความเข้าใจกับธุรกิจของตนเองให้ละเอียด

     จากการปลูกพืชไว้ทานเองในครัวเรือน ปลูกพืชสมุนไพรเพื่อใช้รักษาโรค ก็พัฒนาด้วยการนำสมุนไพรมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ อาทิ สมุนไพรอบแห้ง น้ำสมุนไพร ยาดม เครื่องหอม ฯลฯ ออกจำหน่าย เพื่อเพิ่มมูลค่า และเพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว  เรียนรู้เข้ารับการอบรมต่างๆ ศึกษาเรื่องสมุนไพรอย่างจริงจัง เพื่อพัฒนาบทบาทตนเอง จากเกษตรกร เป็นวิทยากรผู้บรรยายให้ความรู้ถึงประโยชน์หรือสรรพคุณของสมุนไพร การประยุกต์ใช้สมุนไพรในชีวิตประจำวัน ปรับพื้นที่บ้านพักอาศัย สวนสมุนไพร การเลี้ยงสัตว์ สำหรับครัวเรือน ให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ ค้นคว้าแก่บุคคลภายนอกได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์ ตลอดการเป็นบ่อเกิดของการสร้างความพอเพียง

▪ การส่งเสริมความรู้ : คือความรอบรู้ความรอบคอบ ซึ่งนักธุรกิจจะต้องแสวงหาความรู้ใหม่ๆ

      ให้ดูตัวเองว่าชอบถนัดสิ่งใด ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมชีวิตความเป็นอยู่ รวมทั้งให้ทำบัญชีเพื่อจะได้มีเงินเหลือเก็บ ยึดหลัก “เศรษฐกิจพอเพียง” ปลูกผัก ไว้กินเมื่อเหลือจึงขาย เลี้ยงเป็ด เลี้ยงไก่ เลี้ยงปลา ใช้ชีวิตแบบพออยู่พอกิน ประหยัดอดออม เมื่อเหลือกินจึงนำออกไปขาย พร้อมทั้ง เริ่มหันมาทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย ในครัวเรือนอย่างจริงจังเพื่อควบคุม ต่อมาจึงทำร้านอาหารแต่เจอกับปัญหา “แมลงวันรบกวน” สังเกตเห็นว่า มะกรูด มะนาว ลูกยอ ในร้านมีเหลือ จึงศึกษาเรื่องการทำ “น้ำจุลินทรีย์” เพื่อใช้กำจัด ซึ่งได้ผลเป็นที่ต้องการของคนในชุมชน ต่อมาจึงเริ่มทำออกมาขาย และทางโรงงานแถวมหาชัย ยังเข้ามาขอเรียนรู้สูตร แต่ก็สอนให้ฟรีมีข้อแม้ว่าต้องสอนให้คนอื่นด้วย เพื่อให้มีรายได้เข้ามาหลายทางจึงไปเรียนการทำขนมทองม้วนมาขายเพิ่ม ทำให้แต่ละวันมีกากมะพร้าวเหลือจึงนำไปเลี้ยงเป็ด และผลจากการทำบัญชี ทำให้รู้ว่าการขายทองม้วนจะได้กำไรมากถึง 70 เปอร์เซ็นต์ ที่สำคัญยังทำให้รู้ว่าแต่ละเดือนรายรับ-รายจ่าย เป็นอย่างไร ทำให้วางแผนเรื่องการใช้จ่าย หรือการลงทุนในธุรกิจอย่างไร สร้างภูมิคุ้มกันให้ครอบครัว

▪ การส่งเสริมคุณธรรม : การยึดถือ ความซื่อสัตย์สุจริต ความอดทน ความเพียร การมุ่งต่อประโยชน์ส่วนรวม

     เป็นคนดี มีคุณธรรม เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ รู้จักการแบ่งปันและการให้ เมื่อตนเองประสบความสำเร็จ ก็อยากให้ครอบครัวอื่นๆ ในชุมชนได้เข้าใจนำแนวทางของตนเองไปปฏิบัติเช่นกัน อยากให้คนในชุมชนหลุดพ้นจากหนี้สิน มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดี เพราะเมื่อใดที่ครอบครัวดี ชุมชนดี สังคมดี ก็จะช่วยลดปัญหาทางสังคม และเกิดความสงบสุขในครอบครัว ในชุมชน

     ป้ายึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาโดยตลอด หลัก 7R ป้าน้อมนำมาปฏิบัติ ยังคงใช้ได้อย่างดีในช่วงของสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 การที่ต้องใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่ในบ้านของตนเอง ประกอบกับรายได้ที่ต้องลดลงตามสถานการณ์ ป้าจึงยึดหลัก 7R Reduce, Reuse, Refill, Return, Repair/Repurpose, Replace และ Recycle ของใช้ในบ้านหรือวัตถุดิบในการทำกับข้าวต้องใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เน้นนำสิ่งที่มี สิ่งที่ปลูก สิ่งที่เลี้ยงอยู่ในบ้านมาเป็นอาหาร โดยลดการซื้อ ในส่วนของการขายสินค้า ป้าเพิ่มช่องทางการตลาดโดยการจำหน่ายทางออนไลน์ โดยมีลูกสาว ซึ่งเป็น Young Smart Farmer มาช่วยในการจัดการ

  ผลลัพธ์ที่ได้จากการแก้ไขปัญหา  

     คือเราอยู่ได้ ไม่ทุกข์ รายรับมีน้อย แต่รายจ่ายก็ไม่มาก ให้นึกถึงสถานการณ์เลวร้ายที่เราไม่สามารถจะหายารักษาโรคแผนปัจจุบันมาได้ ก็ให้ตั้งรับเรียนรู้การปลูกสมุนไพร การใช้ประโยชน์จากสมุนไพร กินเป็นยา นำมาทำเป็นวัตถุดิบในการทำกับข้าว อบ อาบ ทำปุ๋ย ทำอย่างไร กิน ใช้ เหลือแล้ว เรียนรู้ที่จะนำมาขายต่อยอดรายได้ให้กับครัวเรือน และการทำอาหารกินเองก็จะสะอาดปลอดภัย

  ข้อแนะนำที่เป็นประโยชน์  

     ต้องรู้จักปรับตัว เปลี่ยนแปลงให้ทันต่อเหตุการณ์ อย่านั่งรอโอกาส เพราะเราสามารถสร้างโอกาสให้ตัวเองได้ แต่ต้องมีแนวทางที่จะยึดถือปฏิบัติ หากน้อมนำเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นแนวปฏิบัติ เราจะสามารถอยู่ได้ไม่ทุกข์ สุขกับทุกข์ กาย ใจ เป็นของเรา เลือกทำแต่สิ่งที่ทำให้จิตผ่องใส มีความสุข

  ข้อมูลกิจการ  

เจ้าของ : คุณมณฑา พวงพิมล (ป้ามณฑา)

ธุรกิจ : สวนสมุนไพร

จังหวัด : สมุทรสาคร